ସମ୍ପ୍ରତିସଞ୍ଚର *

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଆମ୍ଭର ଅନେକ ଭାଇଭଉଣୀ ଉପାର୍ଜନକ୍ଷମ ହୋଇ ପାରୁନାହାନ୍ତି; ତେଣୁ ଆମ ଭାଷା ଅର୍ଥକରୀ ନୁହେଁ ବୋଲି ଓଡ଼ିଶାବାସୀ ଅନ୍ୟ ଭାଷା ଶିଖିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି।

“ବିରି ମାଡ଼ ଦେଖି କୋଳଥ ଚୋପା; ହରଡ଼ ବୋଲଇ ଇଲୋ ମା ବୋପା”; ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଭଳି ଶୈଶବରୁ ଏହି ପଦ ଶୁଣି ଆସିଛି। ଇଦାନୀଂ ଏହାର ପ୍ରମାଣ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଖୁଛି ମଧ୍ୟ। ଅନେକ ଆଗ୍ରହୀ ସାହିତ୍ୟପ୍ରେମୀ ଦୁଇପଦ ଲେଖିବାକୁ ଅସମସାହସ ଆବଶ୍ୟକ ଭାବି ଆପଣା ମନର ଭାବକୁ ଲେଖନୀମୁନରେ ଗାରେଇବାକୁ ଘେଞ୍ଚପେଞ୍ଚ କରୁଥିବା ବେଳେ ଆଉ କେତେ “ଓଳିଆରୁ ଗଜା”।
କିଏ ସ,ଶ ଓ ଷ ବ୍ୟବହାରରେ ସନ୍ଦିହାନ ତ କିଏ ବ, ୱ ଅକ୍ଷରକୁ ନେଇ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱରେ। ସେହି ଭଳି ଜ, ଯ, ଯ୍ୟ, ୟ, ପ୍ରଭୃତି ଅକ୍ଷର ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୍ , ଂ, ଁ ତଥା ଃ ର ସ୍ଥାନ ବିଶେଷରେ ବ୍ୟବହାର କେତେ ଭାଷାପ୍ରେମୀଙ୍କୁ ଅତି ଜଟିଳ ମନେ ହେଉଛି। ଞ, ଞ୍ଛ, ଞ୍ଝ, ଡ୍ଡ, ପ୍ପ, ଶ୍ଛ, କ୍ଷ୍ଣ, ଙକ୍ଷ , ନ୍ତ୍ର, ର୍ତ୍ସ, ନ୍ନ୍ୟ, ପ୍ରଭୃତିକୁ ଅନେକ ଭୁଲିବା ଆରମ୍ଭ କଲେଣି; ଆଉ କେତେ ଏହି ଭଳି ଜଟିଳ ବର୍ଣ୍ଣମାଳା ଆଉ କେତେ ଌ, ଌ, ଽର ନିତିଦିନିଆ ପ୍ରୟୋଗ ନଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି। ସାହିତ୍ୟ ସଂସାରର ଏହି “ସିନ୍ଦୂର ବିନ୍ଦୁର୍ବିଧବା ଲଲାଟେ” ପରିସ୍ଥିତିରେ କେତେ ପଣ୍ଡିତ ଆମ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ସମ୍ପ୍ରତିସଞ୍ଚର ବେଳ ଉପନୀତ ବୋଲି ଅନେକ ମଞ୍ଚରେ ଘୋଷଣା କରିଲେଣି। ଆମ୍ଭେ ଯେତେବେଳେ ଏହି ଭଳି ଅତ୍ୟନ୍ତାତିଶୟୋକ୍ତି ଶୁଣୁ ସେତେବେଳେ ମାତୃଭାଷା ବ୍ୟବହାର କରିବାର ସଂଶୟ ଓ ସଙ୍କୋଚରେ ରହୁଥିବା ସେହି ଭାଇଭଉଣୀଙ୍କ ପ୍ରତି ‘ଆହା’ ବୋଲି ପଦେ ମନରେ ଆସେ।
ଲେଖି, ପଢ଼ି, ବୁଝି ଆମ ମାତୃଭାଷାକୁ ଜାଣିବାର ପ୍ରୟାସ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଛି ଆମ୍ଭର; ରହିଥିବ ମଧ୍ୟ। ପଚାଶ ଡେଇଁଲାଣି ଏଇ ଭାଷା ଲେଖି, ପଢ଼ି, ବୁଝି। ଆଜି ମଧ୍ୟ ଆମ୍ଭ ମାତୃଭାଷାର ବ୍ୟବହାରରେ ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ। ସାତ ସମୁଦର ତେର ନଈ ଏପାରିରେ କାହା ତୁଣ୍ଡରୁ ଓଡ଼ିଆ ଶୁଣିଲେ ହୃଦୟରେ ହର୍ଷୋଚ୍ଛ୍ୱାସ ହୁଏ।
ବ୍ୟବହାର ନହେଉଥିବା ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ଶବ୍ଦ ଆଉ ଶୁଣା ଯାଉନାହିଁ। କୋମଳମତି ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ସମୟରେ ଶୁଦ୍ଧ ଓଡ଼ିଆ ଶିଖା ଯାଉନଥିବାରୁ ସେମାନେ ଆଉ ଓଡ଼ିଆ ଲେଖି ପଢ଼ି ପାରୁନାହାନ୍ତି। ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଆମ୍ଭର ଅନେକ ଭାଇଭଉଣୀ ଉପାର୍ଜନକ୍ଷମ ହୋଇ ପାରୁନାହାନ୍ତି ତେଣୁ ଆମ ଭାଷା ଅର୍ଥକରୀ ନୁହେଁ ବୋଲି ଓଡ଼ିଶାବାସୀ ଅନ୍ୟ ଭାଷା ଶିଖିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି।
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ମଞ୍ଚରେ ଅନେକ କୁମ୍ଭୀର କାନ୍ଦଣା କାନ୍ଦିବାର ମଧ୍ୟ ଦେଖୁଛି। ହେଲେ, ସେ ସବୁ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ହେବ। ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ପ୍ରଶସ୍ତି ନିମନ୍ତେ; ଏଇ ଭାଷା ପାଇଁ ରହିଥିବା ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ସମାଜର ସମସ୍ତ ସ୍ତରରେ କରିବାକୁ ହେବ। ସଭିଏଁ ଆଗଭର ହୋଇ ମାତୃଭାଷାକୁ ତୁଣ୍ଡ ଆଉ ମୁଣ୍ଡରେ ରଖିବାକୁ ହେବ। କେବଳ କାର, ଫଳା ଓ ଅକ୍ଷର ସଂଖ୍ୟା କମାଇ ଦେଲେ ଭାଷା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ହୁଏ ନାହିଁ। ଗଛକୁ ସୁସ୍ଥସବଳ କରି ରଖିବାକୁ ହେଲେ; ମୂଳରେ ଜଳ ଓ ସାର ଦେବା ବିଧେୟ; ଗଛର ଡାଳ ହାଣିବା ନୁହଁ। ପ୍ରଥମେ, ଏଇ ପଦକ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ବୁଝିବା ହେଉ।
ଅଳମତି ବିସ୍ତରେଣ।
– ପ୍ରଭୂ

*ସମ୍ପ୍ରତିସଞ୍ଚର – ବ୍ରାହ୍ମପ୍ରଳୟ (ଏ ପ୍ରଳୟରେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ମଧ୍ୟ ବିନାଶ ହୁଏ)

(‘ସାହିତ୍ୟ ଚର୍ଚ୍ଚା ’ ପତ୍ରିକାର ନଭେମ୍ବର, ୨୦୨୩ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶିତ ନିୟମିତ ସ୍ତମ୍ଭ । )